Larraintzarko Ikastetxeko jantokia eguneroko ikaskuntzarako gune bat gehiago da ikastetxean. Garrantzitsua da jantokia ikastetxearen hezkuntza-proiektuaren zati gisa hartzea, eta elikagaiak alferrik galtzea gertatzen ari den zerbait da, eta hori gutxitzeko ekin egin nahi zaio.
Sustraiak proiektuaren helburuetako bi hauek dira: elikadura osasuntsua, elikagarria, orekatua, kalitatezkoa eta hurbilekoa, eta elikagaien hondakinen aurkako borroka.
Lehen alderdia aspalditik lantzen bada ere, elikagaiak alferrik galtzearen auzia ez da hain nabarmena izan. Eta, hala ere, ezinbestekoa da ingurumenaren ikuspegitik, hondakin organikoen sorreran duen inplikazioagatik eta gizartearen ikuspegitik, egunero botatzen den kalitatezko janari hori aprobetxatzeak izan dezakeen eraginagatik, inguruko kolektibo eta/edo familia pobreenei laguntzeko, baldin eta denboran iraungo duen aprobetxamendu-kanal bideragarri eta segurua ezartzen bada.
Sustraiak proiektuaren ekintzak gai honetan, hauek izan dira:
-Eskolako jantokian sobratzen den janariaren eta sortzen den hondakin organikoaren zenbatekoa kalkulatzea.
-Paris 365 jantoki sozialeko langileen hitzaldia.
-Birziklatze-tailerrak Amaia Zinkunegirekin.
Ikastetxeko jantokiko sukaldeko langileek, hilabetez, 2023ko martxoaren 6tik 31ra sobera geratu den janari- kantitatea zenbatesteko, “ukitu gabe” jangelan soberan geratu den janari-kantitatea idatzi zuten, hau da, ikasleen platerera iritsi gabe, eta sortutako hondakin organikoaren kopurua, hondarren edukiontzira eramaten zena, eta baratzeko konpostagailura eramaten ziren landare-hondakin gordinak.
Neurketen emaitzen arabera, batez beste lehen platereko 4,5 ontzi (2 l/ontzi) eta bigarren platereko bi erretilu baino gehiago sobratzen ziren. Soberako janari hori ezin zen aprobetxatu tenperatura-katea galdu zuelako, janari guztia ikasleen eskura jartzen baitzen mahaietan banatutako erretiluetan. Soberan zegoen janaria osasun arriskurik gabe aprobetxatzeko, 2023-2024 ikasturtean janariaren banaketa aldatu da. 2023ko irailetik aurrera, jantokiko langileek banatzen dute janaria zuzenean ikasleen platerara.
Gaur egun, inguruko gizarte zerbitzuekin, soberako janari hori, kalitatezkoa eta segurua, aprobetxatzeko aukera aztertzen ari gara.
Jantokian sortutako hondakin organiko guztia, janaria prestatzekoa, ukitu ez diren gainerako platerak eta janaria prestatzekoa, baina oraingoz ezin dena aprobetxatu, kuantifikatu egin zen, eta astean batez beste 80 kg hondakin organiko sortzen dira.
Egindako lanetik abiatuta, esan daiteke urtean 3.000 kg hondakin organiko inguru sortzen direla Larraintzarko ikastetxeko jantokian.
Kontuan hartuta inguru honetan ez dagoela hondakin organikorik eta hondakin guztia konpostajearen bidez kudeatu behar dela, Iruñerriko Mankomunitateak konpostaje modularreko gune bat jarri zuen, 2023ko abuztuaren amaieran, jantokian sortutako hondakin organiko guztia tratatzeko.
Une honetan, sukaldeko langileen laguntzari esker, sortutako hondakin organiko guztia konpostajearen bidez kudeatzen da.
Funtzionamendua sinplea da, sukaldeko langileek hondakinak ondo bereizirik eramaten dituzte konpostagailuraino, bota egiten dute eta, ondoren, ondoko tiraderako inausketa birrindua botatzen dute. Horrela, prozesuaren karbonoaren eta nitrogenoaren arteko erlazioa bermatzen da. Aldian behin, Mankomunitateko langileak bertatik pasatzen dira eta mantentze-lanak egiten dituzte (aireztatzea, hezetasuna zuzentzea, etab.). Konpost-ontzi hau sukaldeko langileek bakarrik erabil dezakete, eta giltzaz itxita dago.
-----------------------------------------
